Ada ülkesi Tuvalu, iklim değişikliği sonucu topraklarını kaybederse "devlet" statüsünü yitirebilir

9 mercan adasından oluşan ve 11 binden fazla nüfusu bulunan bu küçük ülke, bilim insanlarının 2100 yılına kadar topraklarının %95’inin gelgitler nedeniyle sular altında kalacağını öngörmesiyle kritik bir varoluş savaşı veriyor.

İklim Değişikliği ve “Dijital Ulus” Projesi

Tuvalu hükümeti, bu tehlikeye karşı özgün bir çözüm geliştirerek “Dijital Ulus” projesini hayata geçirdi. Amaç, ülkenin doğal ve kültürel mirasını dijital ortamda koruma altına almak ve vatandaşlarının yasal haklarını gelecekte de güvence altında tutmak. Bu kapsamda, ülkenin yapılarından doğal güzelliklerine kadar her şey dijital olarak kaydediliyor ve “metaverse” üzerinde yeniden inşa ediliyor.

Sanal dünyadaki bu yeni Tuvalu, dijital pasaportlar gibi yeniliklerle vatandaşların resmi işlemlerini de sanal ortama taşımayı amaçlıyor. Doğum, ölüm, evlilik kayıtları ve hatta seçimlere katılım gibi hayati işlemler artık dijital olarak yapılabilecek.

Projenin Tanıtılması ve Hedefler

“Dijital Ulus” projesi ilk kez 2022 yılında Mısır’da düzenlenen Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP27) Tuvalu Dışişleri Bakanı Simon Kofe tarafından duyuruldu. Proje, adaların sanal bir kopyasını oluşturmanın yanında, ülkenin kültürel mirasını da gelecek nesiller için yedeklemeyi hedefliyor.

Kofe, 2023 yılında vatandaşlarına çağrı yaparak, Tuvalu’nun ruhunu yansıtacak bir arşiv oluşturmak için değerli eşyalarını, hikayelerini, festival danslarını ve anılarını dijital ortama taşımalarını istedi.

Uluslararası Hukuk ve Devlet Statüsü Sorunları

Tuvalu’nun topraklarını kaybetmesi, uluslararası hukuk açısından ciddi sorunlar doğuruyor. Devlet statüsünün devamı için çoğu uluslararası hukuka göre “tanımlı bir toprak” şartı bulunuyor. Tuvalu, ülkeleri, iklim değişikliği nedeniyle topraklarını kaybetse bile bir devlet olarak tanınmayı sürdürmeleri konusunda çağrıda bulunuyor.

Oxford Üniversitesi Profesörü Guy S. Goodwin-Gill, bir devletin varlığının diğer ülkelerin yaklaşımına bağlı olduğunu belirtti. Goodwin-Gill, çevreündeki diğer ülkelerin dijitalleşmeyi benimsemeye başladıklarını ve bu nedenle dijital devlet yapılarının gelecekte daha fazla kabul görebileceğini ifade etti.

“Onurlu Hareketlilik” ve Avustralya’ya Göç Anlaşması

Avustralya ile Tuvalu arasında imzalanan “Falepili Birliği” anlaşması, iklim değişikliği kaynaklı zorunlu göçlere ilişkin dünyadaki ilk önemli belgedir. Bu anlaşma, Tuvalu halkına “onurlu hareketlilik” ilkesi çerçevesinde Avustralya’ya göç edebilme hakkı tanıyor. Ancak bu, ülkenin kendi kimliğini ve özerkliğini koruma arzusuyla çelişiyor.

Goodwin-Gill, Tuvalu vatandaşlarının Avustralya’daki yasal statüsü konusunda çözülmesi gereken belirsizliklere dikkat çekiyor. Boşanma, velayet, mülkiyet hakları gibi çeşitli meselelerin iki ülke arasındaki hukuki uzlaşılarla netleştirilmesi gerekiyor.

Tuvalu’nun Geleceği ve Emsal Olma Potansiyeli

Tuvalu, dijital ortamda varlığını sürdürme hedefiyle dünyaya yeni bir perspektif sunuyor. Goodwin-Gill, çevre sorunlarının çözümünde dünya genelindeki diğer ülkelerin de katkılarının kritik olduğunu belirtti. Tuvalu’nun bu mücadelesi, iklim değişikliği nedeniyle benzer sorunlarla karşılaşan diğer ülkeler için önemli bir örnek teşkil edebilir.