Climate Central: Son üç günde iklim değişikliğinin sıcaklıklara etkisi Kıbrıs’ta da “en üst” seviyede

Türkiye’nin batısı ile Akdeniz ve Orta Doğu ülkeleri, Kıbrıs da dahil olmak üzere, 11-13 Haziran tarihleri arasında yaşanan sıcaklıkların, insan faaliyetleri kaynaklı iklim değişikliğinin aşırı sıcaklıklar üzerindeki etkisini en üst düzeyde gösteren CSI 5 seviyesinde olduğu belirlendi.

Uluslararası iklim araştırma kuruluşu Climate Central uzmanları, İklim Değişim Endeksi (CSI) kapsamında, Kuzey Afrika, Türkiye ve diğer Akdeniz ve Orta Doğu ülkelerinde son günlerde görülen aşırı sıcaklıklar ile iklim değişikliği arasındaki ilişkiyi inceledi.

Fosil yakıt kullanımıyla tetiklenen iklim değişikliğinin günlük sıcaklık değerlerini nasıl etkilediğini ölçen CSI, merkezi sıfır olarak alıyor. Bir bölgedeki sıcaklık değeri için CSI seviyesinin sıfır olması, insan faaliyetleri kaynaklı iklim değişikliğinin sıcaklık üzerinde belirgin bir etkisi olmadığını gösteriyor. CSI seviyeleri pozitif olduğunda ise 1 ila 5 arası değişen bu değerler, iklim değişikliğinin sıcaklıklar üzerindeki etkisinin tespit edilebilir olduğunu gösteriyor. Örneğin, CSI 1 seviyesi, iklim değişikliğinin sıcaklığı 1,5 kat daha olası hale getirdiğini ifade ederken, CSI 5 seviyesi bu olasılığın en üst düzeyde olduğunu belirtiyor.

Climate Central’ın analizine göre, 11-13 Haziran tarihleri arasında Kuzey Afrika, Akdeniz ve Orta Doğu’da 290 milyon kişi iklim değişikliği kaynaklı anormal sıcaklıklara maruz kaldı ve bu sıcaklık seviyelerine ulaşılmasının iklim değişikliği nedeniyle en az 5 kat daha olası hale geldiği tespit edildi.

Bu süreçte Türkiye, Suudi Arabistan, Irak, Suriye, Türkmenistan, Cezayir, Mısır, Afganistan ve Yunanistan’ın birçok şehrinde maksimum sıcaklıkların 40 dereceyi aştığı, Bulgaristan’da Sofya, Filibe ve Burgaz, Libya’da Bingazi ve Misrata, Gazze Şeridi’nde Refah, İsrail’de Kudüs ve Tel Aviv, Yunanistan’da Atina ve Selanik, Türkiye’de Antalya ve İzmir şehirlerinde sıcaklıkların 30 ila 38 derece arasında seyrettiği ölçüldü.

Sıcaklıkların birçok bölgede mevsim normallerinin 2 ila 8 derece üzerinde olduğu belirlendi. Özellikle İstanbul’da 11 Haziran’da sıcaklık 29,2 dereceye ulaşarak mevsim normallerinin 4,9 derece üzerinde ölçüldü. Bursa’da 12 Haziran’da sıcaklıklar 34,1 dereceyi görerek mevsim normallerinin 8 derece üzerine çıktı. İzmir’de ise 13 Haziran’da sıcaklıkların 39,7 dereceye ulaşarak mevsim normallerinin 9,6 derece üzerine çıkması bekleniyor.

Diğer ülkelerde de durum benzer; Basra’da sıcaklıkların 46,2 dereceye, Medine’de 44,4 dereceye, Felluce’de 43,4 dereceye, Bağdat’da 43,9 dereceye, Kahire’de 41 dereceye ve Kudüs’te 39,3 dereceye ulaşacağı tahmin ediliyor.

Türkiye’nin batısı, Cezayir, Libya’nın batı ve güney kısımları, Bulgaristan, Kuzey Makedonya, Kıbrıs, Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan, Umman, İran, Afganistan ve Türkmenistan’da 11-13 Haziran’daki sıcaklıkların, insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin aşırı sıcaklıklar üzerindeki etkisinin en üst seviyede olduğu CSI 5 seviyesinde olduğu belirlendi. Türkiye’de bu üç gün içinde 66 milyon kişinin en az bir gün CSI 5 seviyesinde aşırı sıcaklıkla karşı karşıya kalması bekleniyor.

Climate Central analizine göre, aşırı sıcaklıklar orman yangınlarına ilişkin endişeleri artırıyor. Özellikle Yunanistan bu açıdan riskli bölgeler arasında yer alırken, diğer ülkelerde de orman yangını riski mevcut. Ayrıca, aşırı sıcaklıkların sıcağa bağlı hastalıklar ve altta yatan rahatsızlıkları kötüleştirme riski bulunuyor. Anormal sıcaklıklar, Sahra Altı ve Kuzey Afrika ülkelerinden gelen göçmenleri daha savunmasız hale getirebilir ve Gazze Şeridi gibi çatışma bölgelerini etkileyebilir.

WWF Yunanistan Orman Yangınları Aksiyon Koordinatörü Elias Tziritis, iklim değişikliği nedeniyle orman yangınları döneminin uzadığını belirterek, dünya genelinde orman yangınları döneminin yüzde 20 arttığını, bunun ya yangın döneminin uzadığını ya da ciddi risklerle karşılaşılan günlerin sayısının arttığını ifade etti. 2021’de dünya genelinde 9 milyon hektar, 2022’de ise 6 milyon hektar alanın orman yangınları nedeniyle yok olduğu belirtildi.

Tziritis, yangınlarla mücadelede yatırımların değişmesi gerektiğini vurgulayarak, Akdeniz ülkelerinde yatırımların yüzde 80’inin yangınları söndürmeye ve sadece yüzde 20’sinin yangınları önlemeye ayrıldığını anlattı. Yangınları önleme ve söndürme yatırımlarının dengeli olması gerektiğini belirten Tziritis, yangınlarla mücadelede fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmanın en önemli adım olduğunu sözlerine ekledi.