İran’da 1953’teki CIA darbesiyle ilgili 71 sonra ABD aleyhinde dava açıldı

Bu dava, darbenin üzerinden 71 yıl geçtikten sonra açılmıştır.

Duruşma, Tahran’daki 55. Uluslararası Hukuk Mahkemesi’nde yapıldı ve davaya müdahil olan pek çok vatandaş, gazeteci ve Musaddık’ın torunu Mahmud Musaddık’ın katılımıyla gerçekleşti.

Mahkeme hakimi Mecid Hüseyinzade, duruşmanın başında ülke genelinde 20’den fazla eyaletten yaklaşık 402 bin İran vatandaşının ABD hükümeti ve 6 Amerikalı yetkiliye karşı açılan davaya müdahil olduğunu duyurdu.

Davanın avukatlarından Şami Akdem, mahkemede yaptığı açıklamada, “İstihbarat belgeleri ve mevcut dökümanlar, CIA’nın İngiliz istihbarat servisleriyle işbirliği içinde, 19 Ağustos 1953’te İran’ın meşru hükümetine karşı iç ve dış ajanlar kullanarak geniş çaplı bir darbe planladığını ortaya koyuyor. ABD’nin bu darbedeki temel hedefi, İngiltere’nin İran’daki etkisini kendi lehine değiştirmekti” dedi.

Akdem, mahkemeden ABD’ye karşı maddi, manevi ve cezai tazminat talep ettiklerini belirtti.

Mahmud Musaddık, yaşlılığı nedeniyle sözlü ifade veremeyeceğini belirterek hazırladığı yazılı metnin oğlu Gulamali Musaddık tarafından okunmasını istedi. Oğlu tarafından okunan metinde, Musaddık, dedesinin petrolü millileştirme mücadelesine yakından tanık olduğunu ifade etti ve mahkemeden, meşru İran hükümetini devirmeye ve ülkenin kaynaklarını yağmalamaya yol açan büyük kayıplar nedeniyle ABD aleyhine tazminat talep etti.

Duruşmanın ilerleyen günlerde devam edeceği bildirildi.

Başbakan Muhammed Musaddık’ın liderliğinde gerçekleşen petrol millileştirme hareketi, 19 Ağustos 1953’te ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) tarafından düzenlenen ve “Ajax Operasyonu” olarak bilinen darbe ile son bulmuştu. CIA’nın 2013’te gizliliğini kaldırdığı arşiv belgelerinde, ABD ve İngiltere’nin bu darbedeki rolüne dair ilk kez somut kanıtlar ortaya çıkmıştı. Bu belgelerden birinde, “Askeri darbe, ABD dış politikasının bir parçası olarak CIA’nın yönetiminde gerçekleştirildi” ifadelerine yer verilmişti.