Sudan’daki iç savaşa çözüm arayışları için yapılacak “Cenevre Müzakereleri” belirsizliğini koruyor

Sudan hükümeti, yayımladığı yazılı açıklamada, Cenevre Müzakerelerine katılmayı gereksiz bulduğunu belirtti. Hükümet, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) gözlemci olarak katılma isteğini ve yeni bir platforma duyulan ihtiyacı sorgulayarak, mevcut sürecin Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde geçen yıl varılan anlaşmalar çerçevesinde devam etmesi gerektiğini savundu. Ayrıca, ABD’nin, isyancı Hızlı Destek Kuvvetleri’ni (HDK) Cidde Bildirgesi’ni uygulamaya zorlama konusunda yeterli çaba göstermediğini öne sürdü.

Yeni Platforma İhtiyaç Yok Mu?

Sudan hükümeti, ABD’nin BAE’nin toplantıya gözlemci olarak katılması konusunda ısrarcı olduğunu, ancak bu yeni platformun gerekliliğine dair yeterli gerekçe sunmadığını ifade etti. Hükümetin açıklamasında, ülkenin egemenliğini ve halkın onurunu koruyan çözüm girişimlerine her zaman açık olunduğu vurgulandı. Ancak hükümet, Cenevre Müzakerelerine katılıp katılmayacağı konusunda net bir açıklama yapmadı.

Bu belirsizlik devam ederken, ABD’nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, Cenevre’deki BM Ofisi’nde gazetecilerle bir araya gelerek, bu müzakerelerin planlanan tarihte yapılmasıyla ilgili değerlendirmelerde bulundu. Perriello, müzakerelerin daha önce nisan ayında yapılmasının planlandığını, ancak taraflar arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle ertelendiğini belirtti. HDK’nin toplantıya katılma taahhüdünde bulunduğunu, ancak şu anda Cenevre’de olmadığını kaydetti.

Sudan’da Şiddetin Durdurulması İçin Cesur Adımlar

Perriello, ordu tarafından müzakerelere katılma taahhüdü gelmesi durumunda tüm çözüm seçeneklerinin değerlendirileceğini vurguladı. Ancak, taraflardan birinin katılmadığı bir durumda resmi bir arabuluculuğun mümkün olmayacağını belirtti. Sudan’daki şiddetin durdurulması ve insani yardım erişimi konusunda uluslararası düzeyde kararlı adımlar atmaya devam edeceklerini de sözlerine ekledi. BM’nin de müzakerelere “aktif gözlemci” olarak katılacağını belirten Perriello, görüşmelerin gerçekleşmesi durumunda ilk turun 10 gün sürebileceğini öngördü.

ABD’nin Müzakere Çağrısı

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 23 Temmuz’da yaptığı açıklamada, Sudan ordusu ve HDK’yi ateşkes müzakereleri için 14 Ağustos’ta İsviçre’ye davet ettiğini duyurmuştu. Blinken, Cidde müzakere sürecinin önemine dikkat çekerek, bu sürecin devam ettirilmesi gerektiğini belirtmiş ve müzakerelerin ABD ile Suudi Arabistan tarafından yürütüleceğini açıklamıştı. Ayrıca, Afrika Birliği, Mısır, BAE ve BM’nin gözlemci olarak katılacağı bilgisini de paylaşmıştı. HDK lideri Muhammed Hamdan Dagalu, ABD’nin bu çağrısını memnuniyetle karşılayarak müzakerelere katılmayı kabul etmişti.

Cidde Bildirgesi ve Sudan’daki İç Savaş

Sudan’da ordu ile HDK arasında çatışmaların durması amacıyla Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde yürütülen görüşmeler sonucunda 11 Mayıs 2023’te “Cidde Bildirgesi” imzalanmıştı. Bu bildirgede, tarafların sivillere zarar verecek saldırılardan kaçınacağı ve Sudan halkının çıkarlarının öncelikli olacağı vurgulanmıştı. Ancak, Sudan ordusu, HDK’nin başkent Hartum’daki sivil yerleşim yerleri ve kamu tesislerini boşaltmaması ve ihlallerde bulunmasını gerekçe göstererek temmuz ayında Cidde’deki görüşmelerden çekilmişti.

Sudan’daki iç savaş, 30 yıl süren Ömer el Beşir yönetiminin devrilmesinden sonra, ordu ve HDK arasında yaşanan güç mücadelesiyle patlak verdi. Nisan 2023’te başlayan çatışmalar, Sudan’ın birçok eyaletinde devam ediyor. Birleşmiş Milletler’e göre, bu çatışmalar sonucu 18 bin 800’den fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 milyon kişi yerinden edildi ve 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç durumda.