Türkiye’de tam otonom araçlar için özel yönetmelik yayınlandı

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Resmi Gazete’de duyurulan 32739 sayılı Tam Otonom Araçların Otonom Sürüş Sistemine İlişkin Motorlu Araçların Tip Onayı Hakkında Yönetmelik, Türkiye’de bu araçların üretimi, test edilmesi ve onaylanması için gereken süreçleri netleştiriyor.

Yasal Çerçeve Oluştu

Yönetmelik, Avrupa Birliği’nin 2022/1426 sayılı tüzüğüne dayanarak hazırlandı ve Türkiye’de M ve N kategorisindeki tam otonom araçların otonom sürüş sistemlerinin standartlarını belirliyor. Önceki dönemde Türkiye’de otonom araçlarla ilgili detaylı bir yasal düzenleme bulunmuyor, ancak yeni yönetmelik, üreticilerin araçlarını piyasaya sürmeden önce uyması gereken test prosedürlerini ve teknik gereklilikleri ortaya koyuyor.

Otonom Araçlar İçin Test ve Onay Süreçleri

Yeni düzenlemeyle, tam otonom araçlar artık belirli testlerden geçmek zorunda kalacak. Araçlar, otonom sürüş sistemiyle donatıldığında, bu sistemlerin belirlenen teknik kriterlere uygunluğunu kanıtlamak için tip onayı alacak. Bu süreç, üreticilerin araçlarının güvenliğini ve performansını doğrulayan bir dizi testle destekleniyor.

Yönetmelikte, otonom araçların kullanım alanları da ayrıntılı şekilde tanımlanmış. Araçlar, üç ana kullanım senaryosuna göre değerlendiriliyor: İnsan ve mal taşımacılığı, sabit güzergahlar arasında çalışan araçlar ve otoparklarda otonom park sistemi ile park edebilen araçlar.

Otonom Araçların Çalışma Prensipleri

Yeni düzenlemeyle belirlenen kurallara göre, otonom araçlar, sürüş sırasında hızlanma, frenleme, şerit takibi ve çevresel nesneleri algılama gibi dinamik görevleri tamamen sistem tarafından yerine getiriyor. Ayrıca, herhangi bir tehlike anında risk azaltma manevraları da otomatik olarak gerçekleştiriliyor.

Sistem Performansının İzlenmesi ve Güvenlik

Yönetmelik, araçların sahada kullanım sırasında izlenmesi gerektiğini belirtiyor. Otonom sürüş sisteminin herhangi bir arıza durumunda, araç sisteminin güvenli bir durma pozisyonuna geçmesi gerekiyor. Ayrıca, bu araçların performansları düzenli olarak raporlanacak, sistem hataları durumunda uygulanacak prosedürler de net bir şekilde tanımlandı.

Operasyonel Tasarım Alanı ve Uzaktan Müdahale

Otonom araçların, belirli coğrafi ve çevresel alanlarda çalışabileceği belirtildi. Örneğin, bir sistem yalnızca şehir içi yollarında tasarlanmışsa, bu araç dışındaki yollar için kullanılamaz. Ayrıca, araç içindeki operatörler, otonom sistemi başlatmak, durdurmak veya önerilen manevraları onaylamak gibi görevler üstlenebilecek.

Tip Onayı Süreci ve Yazılım Takibi

Yönetmelik, tip onayı sürecini de detaylandırıyor. Üreticiler, araçlarının otonom sürüş sistemlerinin belirlenen standartlara uygun olduğunu kanıtlamak için başvuru yapacak. Tip onayı kuruluşları, araçların bu standartları karşılayıp karşılamadığını test edecek. Ayrıca, otonom sürüş sistemleriyle ilgili yazılımlar için ayrı bir tanımlama sistemi kurulacak. Böylece her araç, otonom sürüş sistemi ve yazılım özellikleriyle izlenebilecek.