Dünya Diyabet Günü: Sağlıklı yaşam için diyabet riskine karşı önlemler

Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun 2024-2026 yılları için belirlediği tema olan “Diyabet ve Esenlik,” bu hastalıkla mücadelede bireylerin yaşam kalitesini artırmayı hedefliyor.

Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasında, diyabetin özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde hızla artış gösterdiği belirtildi. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine dayanarak obezite ve hareketsiz yaşam tarzının bu artışın temel sebepleri arasında olduğu vurgulandı.

2022-2023 Diyabet Tarama Sonuçları

Bakanlık tarafından 2022-2023 yıllarında yapılan hipertansiyon, diyabet ve böbrek hastalıkları taramasına 4,388 kişi katıldı ve bu kişilerin 1,496’sında diyabet tanısı konuldu. Özellikle 40 yaş üstünde diyabet oranının arttığı gözlemlendi.

Diyabetin Tanımı ve Belirtileri

Diyabet, vücutta insülin hormonunun yetersizliği veya işlevsizliği nedeniyle kan şekeri seviyelerinin yükselmesiyle ortaya çıkan kronik bir rahatsızlıktır. Diyabet belirtileri arasında sık idrara çıkma, aşırı susama, kilo kaybı ve yorgunluk öne çıkmaktadır. Ancak bazı vakalarda diyabet hiçbir belirti göstermeyebilir; bu yüzden düzenli olarak kan şekeri ölçümü önerilmektedir.

Diyabet Türleri

Diyabet, Tip 1 ve Tip 2 olmak üzere iki ana türe ayrılır. Çocuklarda ve gençlerde görülen Tip 1 diyabet, pankreasın insülin üretmemesi sonucu oluşurken, Tip 2 diyabet vücudun insüline direnç göstermesi ile meydana gelir. Tip 2 diyabet dünya genelindeki vakaların %90’ını oluşturmaktadır ve bu risk beden kitle indeksinin yüksek olmasıyla artış göstermektedir. Gebelik sırasında ortaya çıkan gestasyonel diyabet ise kadınlarda kan şekeri seviyelerinde geçici bir yükselme ile kendini gösterir.

Prediyabet ve Gizli Şeker

Prediyabet, yani gizli şeker olarak bilinen durum, Tip 2 diyabetin erken evresini işaret eder ve genellikle tokluk kan şekeri değerlerinde yükselme ile anlaşılır. Prediyabet döneminde sık acıkma, tatlı isteği, yorgunluk gibi belirtiler görülür. Bu durumun teşhisinde OGTT adı verilen glukoz yükleme testi kullanılır.

Diyabet Riski Taşıyan Kişiler

Diyabet riski altında olan kişilerin özellikle 45 yaş ve üzeri bireyler olduğu belirtilirken, aşırı kilo, ailede diyabet öyküsü, yüksek kan basıncı gibi faktörler de riski artırmaktadır. 45 yaş altı bireylerin de yüksek risk taşıması durumunda diyabet taramaları yaptırmaları önerilmektedir.

Diyabetin Yol Açabileceği Sağlık Sorunları

Diyabet, körlük, böbrek yetersizliği, kalp ve damar hastalıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Diyabet hastalarının yarısının kalp-damar hastalıkları nedeniyle hayatını kaybettiği, ayrıca diyabetin gözlerde, böbreklerde ve sinir sisteminde de hasarlara yol açabildiği ifade edilmektedir. Özellikle diyabetik ayak gibi komplikasyonlar da uygun bakım ve kontrollerle önlenebilmektedir.

Diyabeti Önlemenin Yolları

Sağlık Bakanlığı, her gün 30 dakikalık yürüyüş yapmanın ve kilo kontrolünün diyabeti önlemekte kritik bir rol oynadığını vurguladı. Ayrıca, sağlıklı beslenme, düzenli doktor kontrolleri ve fiziksel aktivitenin diyabetin olumsuz etkilerinden korunmada önemli olduğu belirtildi. Kan şekeri, kan basıncı ve kan lipidlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerektiği hatırlatıldı.

Dünya Diyabet Günü çerçevesinde, tüm vatandaşlar Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık merkezlerinde ücretsiz kan şekeri ölçümü yaptırabilir ve diyabet hakkında detaylı bilgi alabilir.