1970’lerin bilim kurgu yazarı JG Ballard’dan ChatGPT’nin gelişine dair öngörüler

1970’li yıllarda İngiliz bilim kurgu yazarı JG Ballard, bilgisayar teknolojilerini kullanarak şiirler üretmeye başlamıştı. Bu çabalar, günümüzde ChatGPT ve benzeri yapay zekaların ortaya çıkmasına uzanan yolda atılan ilk adımlardan biri olarak değerlendiriliyor. Ballard, yazılarında yaşadığı dünyanın tuhaf ve abartılı yönlerini ele alarak toplumsal normları sorgulayan bir yazardı. Gelenekselin ötesindeki roman ve kısa hikayeleriyle, geleceğe dair rahatsız edici öngörülerde bulunuyordu.

Ballard’ın Önsezileri ve Üretken Yapay Zeka

Ballard, 2004 yılında verdiği bir röportajda, kurgu hikayelerine ilham olan “gerçek yaşama ait denebilecek” öykülerden nasıl etkilendiğini şu sözlerle açıklamıştı: “Günümüzde üretken yapay zeka ile tuhaf bir şeyler döndüğünü kuşkusuz gördük.” Bu ifadeler, Ballard’ın üretken yapay zeka daha ortada yokken bile bu konuya dikkat çektiğini gösteriyor.

OpenAI’ın geliştirdiği ChatGPT’nin yanında, Google’ın “Verse by Verse” gibi otomatik olarak kültürel içerikler yaratan başka uygulamalar da bulunuyor. “Verse by Verse”, kullanıcıların belirli şairleri ve şiir türlerini seçmelerine olanak tanıyarak dizeler üretiyor. Sora uygulaması metin talimatlarına dayalı video üretirken, DALL-E, kelimeleri sanatsal görsellere dönüştürüyor. Aiva, Loudly ve MuseNet ise müzik besteliyor. Bu tür uygulamalar, insan yaratıcılığı ve kültür kavramlarına dair köklü sorular ortaya atıyor.

JG Ballard ve Bilgisayar Üretimi Şiirleri

Ballard’ın editörlerinden olduğu bir sanat dergisi olan Ambit’in arşivlerine bakıldığında, 1960’lı yıllarda çağının ötesindeki kavramlar hakkında yazılar yazdığını, 1970’lerde ise bilgisayar üretimi ilk şiirler üzerine çalıştığı görülüyor. Ballard, bu süreçte Ulusal Fizik Laboratuvarları’nda çalışan psikolog Dr. Christopher Evans ile iş birliği yapmıştı. Ballard’ın anlattığına göre, Evans ile birlikte bilgisayar ürünü şiirlerden oluşan olağanüstü bir seri yayımladılar.

Ambit’in 1970’lerdeki yayınları incelendiğinde, Ballard’ın bahsettiği seriye ait olduğu anlaşılan dört yazı bulunuyor. Bu yazıların tümü bilgisayar tarafından üretilmiş ve 1972 ile 1977 arasında yayımlanmıştı. Bu şiirlerin yazarları Christopher Evans ve Jackie Wilson olarak not edilmişti. Ballard, Evans’ı “uzun siyah saçlı bir yeraltı bilimcisi” olarak nitelendiriyor ve laboratuvarda oradan oraya koşuşturan bir karakter olarak betimliyor.

Bilgisayar Üretimi Şiirlerin Yeterliliği ve Etkisi

Bilgisayar üretimi koleksiyonlardaki şiirleri okumak ve anlamak kolay değil. Şiirleri okurken, bu içeriklerin gerçeği kadar iyi olduğuna dair yorumların doğruluğunu söylemek zor. Ancak, bu içeriklerin kalitesini bir yana bırakırsak, 70’li yılların teknolojisiyle bilgisayarların ürettiği bu içeriklerin, yaratıcılığın ne olduğuna ve insanın rolüne dair sorgulamalara öncülük ettiğini görmek etkileyici.

JG Ballard’ın otobiyografisi “Hayatın Mucizeleri”ni incelerken, yazarın doğrudan bu modern tartışmalara atıf yaptığı kısa bir paragraf buldum. 1930-2009 yılları arasında yaşayan Ballard, bir edebiyat dergisi olan Ambit’in editörlüğünü yaparken 1970’lerin başında yazı yazabilen bilgisayarları nasıl kullandığını şöyle anlatıyor: “Ambit’te dünyayı yeniden şekillendiren bilime daha fazla yer vermek, daha az şiir görmek istedim. Ulusal Fizik Laboratuvarları’nda çalışan psikolog Dr. Christopher Evans’la yaptığım toplantıda, ondan dergiye katkıda bulunmasını istedim. Daha sonra beraber bilgisayar ürünü şiirlerden oluşan olağanüstü bir seri yayınladık.”

Ballard’ın bu öncü çalışmaları, günümüzde üretken yapay zeka ile sanat ve edebiyat üretimi üzerine yapılan tartışmalara ışık tutuyor. Yapay zekanın insan yaratıcılığını nasıl etkilediği ve gelecekte bu teknolojilerin sanat dünyasındaki rolü üzerine düşünmemizi sağlıyor.