Geleceğin dairesel çarpıştırıcısı: Evrenin bilinmeyenlerini aydınlatma yolunda dev adım ve şüpheler

Yeni çarpıştırıcının adı “Geleceğin Dairesel Çarpıştırıcısı” (FCC) olarak belirlendi ve proje gerçekleşirse zaten büyük olan LHC’nin 3 katı büyüklüğünde olacak. FCC’nin hedefi, fizikte devrim yaratacak ve evrenin işleyişini daha iyi anlamamızı sağlayacak yeni parçacıkları keşfetmek. CERN Genel Direktörü Prof. Fabiola Gianotti’nin ifadesine göre, bu yeni çarpıştırıcı, insanlığın evren hakkındaki bilgisini temelden değiştirebilecek bir araç olacak.

FCC’nin planlanan kurulum maliyeti 12 milyar sterlini buluyor ve bu finansmanın büyük bir kısmı CERN üye ülkeleri tarafından sağlanacak. Ancak, bu devasa yatırımın ekonomik açıdan mantıklı olup olmadığı konusu birçok uzman tarafından tartışılmakta. Bazıları, bu kadar büyük bir projeye kaynak aktarmanın, alternatif alanlara yönlendirilmesi gereken fonların israfı olabileceğini savunurken, diğerleri ise FCC’nin potansiyel keşiflerin değerini hak edeceğine inanıyorlar.

FCC’nin inşası iki aşamada gerçekleşecek. İlk aşama, 2040’ların ortalarında başlayacak ve elektronları birbirine çarpıştırarak daha yüksek enerji seviyelerine ulaşmayı hedefliyor. Bu aşamada, Higgs parçacıklarının daha detaylı incelenmesi ve belki de yeni parçacıkların keşfi mümkün olacak. İkinci aşama ise 2070’lerde başlayacak ve daha güçlü mıknatıslar gerektirecek. Bu aşamada ise daha ağır protonlar kullanılacak ve daha büyük çarpışmalar gerçekleştirilecek.

Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nın (LHC) en büyük başarısı 2012 yılında Higgs Bozonu’nun keşfiydi. Evrendeki diğer tüm parçacıklara şeklini veren bir yapı taşının varlığı, 1964 yılında İngiliz fizikçi Peter Higgs tarafından öne sürülmüştü ancak 2012 yılında LHC’de keşfedilmişti. Ancak, bu keşiften sonra bilim insanları, evrenin büyük bir kısmını açıklayamayan karanlık enerji ve karanlık madde gibi gizemli fenomenlerle karşılaştılar. FCC’nin inşasıyla, bu bilinmeyenlerin izini sürmek ve evrenin daha derin katmanlarını keşfetmenin mümkün olacağı düşünülüyor.

FCC projesi, bilim dünyasında büyük heyecan yaratıyor. Ancak, bazı eleştirmenler, daha küçük ve maliyet etkin alternatiflerin incelenmesi gerektiğini savunuyorlar. Bununla birlikte, CERN ve birçok fizikçi, FCC’nin evrenin sırlarını çözmek için en iyi seçenek olduğuna inanıyorlar.

Şu anda, FCC’nin yapımını finanse etmek için CERN üye ülkelerinin tepkisi bekleniyor. Bu devasa projenin gerçekleşmesi durumunda, insanlık evrenin sırlarını aydınlatma yolunda büyük bir adım atmış olacak.